Osmanlı tarihi kaynakları hakkında bilgi edinmek isteyenler için aşağıda bahsedilen kaynaklar oldukça faydalı olacaktır. Ancak, her kaynağın kendine özgü bir perspektifi olduğunu unutmamak önemlidir. Bu nedenle, farklı kaynakları karşılaştırarak ve çeşitli perspektifleri göz önünde bulundurarak daha kapsamlı bir Osmanlı tarihi bilgisine ulaşabilirsiniz.

Osmanlı İmparatorluğu, yaklaşık 600 yıl boyunca hüküm süren ve dünya tarihine damga vuran bir imparatorluktur. Bu uzun süre boyunca birçok olay, savaş, siyasi değişim ve kültürel gelişme yaşanmıştır. Osmanlı tarihi hakkında bilgi edinmek isteyenler için birçok kaynak bulunmaktadır. Bu kaynaklar, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan çöküşüne kadar olan dönemi kapsamaktadır.

Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılacak Kaynaklar

Osmanlı tarihi kaynakları hakkında söylenmesi gereken belli emellerle belli kaynaklarla anlatılmıştır. Menfaatçi yaklaşımlar vasıtasıyla birçok konu ifade edilmiş bu sebeple geniş bir perspektiften bakarak tarihçi metoduyla incelenmesi gerekir.

Osmanlı tarafından tutulan kaynaklar vasıtasıyla kuruluşa yaklaşacak olursak bu kaynakların açık ve güvenilir bilgi vermediğini görmekteyiz. Bu yüzden bu kaynakların çok ihtiyatlı kullanılması gerekir.

Osmanlı Tarihi Kaynakları

Ahmedi, Destan ve Tevarih-i Mülük Ali Osman, Çev. N.Atsız.

• İskendernamenin sonuna Ahmedi 340 beyitlik maznum bir Osmanlı tarihi ekler.
• Müstakil bir çalışma değildir padişahın isteği doğrultusunda yapılmıştır.
• Sultanlar ve vezirlerle sohbetler kullanılmıştır.
• Anlatımda hiçbir tarihten bahsedilmez.

Yahşi Fakih’in Menakıpnamesi

• Aşıkpaşazadenin Eserinden bilgilere ulaşırız.
• Osmanlı hakkında en çok bilgi veren kaynakların başında

Tevarih-i Al-i Osman (Oruç Bey Tarihi)

• Edirneli bir katipdir.
• Horosandan Anadoluya göçle başlayan eser 1502 yıılına kadar Osmanlı tarhini içerir.
• Özellikle 2. Beyazid dönemi açısından önemli

Tursun Bey, Tarih-i Ebu’l Feth

• İstanbul’un fethini ayrıntılı olarak anlatan Fatih dönemi tarihçisidir.
• Tursun bey Fatih’i Timur gibi dünya fatihi olarak göstermek istemiş bunun için anlatımda farklı bir yol izleyerek ağır farsça tamlama ve metinlerle anlatmıştır.

Şükrüllah, Behçetül Teverih

• bölümden oluşan eser Dünya tarhini ele alır.
• Son bölüm Osmanlı tarihni içerir
• Farsçadır
• Fatih döneminde yazılır ve Fatih’in sadrazamına sunulur.

Aşıkpaşazade, Teverih-i Ali Osman

1480 lerden itibaren Osmanlı tarhı müstakil olarak yazılmaya başlanmıştır. Bu eser bunların ilk örneğidir. Aşıkpaşazade olayları anlatırken menakıpnamelere bağlı kalmamış bizzat kendi hatıraları ve şahit olduklarını aktarmıştır. Amacı tam bir Osmanlı kroniği yazmak olmadığını okuyucuyu eğlendirip bilgilendirmek istediğinden güvenilir olmadığın ancak Osmanlının temel kaynaklarından biridir.

Neşri, Kitab-ı Cihannuma

• yy en tanınmış tarihçilerinden.
• Eser 8 kısımdan oluşuyor ve dünya tarhını anlatıyor.
• Altıncı kısım da Osmanlı tarhını anlatır bu kısım kendi içinde 3 ayrılmıştır. Evlad-ı Oguzhan, Rum Selçukluları, Osmanlı hanedanı.

Anonim Tevarih-i Ali Osman

Enveri , Düstümame

Saray takvimleri

• Saray müneccimleri tarafından yazılır
• Yıllık tarzında tutulmuş kayıtlar
• Sultan seferleri doga olayları gibi konuları yazar.
• Tarhihlendirlişi oldukça karışıktır.
• İlk resmi Osmanlı kaynağıdır.

Osmanlı Dışında Tutulan Kaynaklar

Bizans Kaynakları

George Pahimers

• Yunan kaynakları arasında Osman Bey’den ilk kez bahseden tarihçi (“onun bu zaferiyle şöhretini Paflogonya’ya kadar yaydı.)

Nikeferos Gregoras

• 37 kitaptan oluşmaktadır.
• yy ve Orhan dönemi hakkında önemli bilgiler verir.
• Türk tarihi ve Türk-Bizans ilişkileri açısından mühim bir kaynak

Ioannes Kontekuzenos

• Kendisi Bizans İmparatorudur. 1320 ile 1356 yıllarını kapsayan dört kitaplı bir eseri vardır.

Dukas

• Eseri 45 bölümden meydana gelir
• Eser dünya tarihini anlatmakla başlar
• Beyliklerin kuruşlundan Osmanlı’nın Bizans topraklarına yerleşmesini anlatır.
• Osmanlı Midilli kuşlatması hikayesinin ortasında biter.

Laonikos Khalkadondyles

• Varsan seferi, Kosova savaşı ve İzladi geçidi hakkında yazdıkları önemlidir.
• Diğer tarihçilerin aksine İstanbul Merkezli bir tarihi anlayışı içine girmemiştir. Osmanlı-Bizans Münasebetlerine değinmiştir.

Georgios Sphrantzes

• Son Bizans tarihçisi olduğunu ifade edelim.
• Son imparatorun hizmetinde bulunmuş
• Konstantinepolis’in düşüşünde bulunmuş
• 1453’den sonraki olayları sade bir dille anlatmıştır.

Farsça ve Arapça Kaynaklar

Kerimüddün Mahmut Aksaray-i

• Müsameretül Ahbar ve Müsayaretül Ahyar
• İlhanlıların Anadolu valisi Timirtaş’a ithaf edilmiştir.
• Dört bölümden meydana gelmiştir.
• Üçüncü bölümde Selçuklu hakkında bilgiler var.
• Dili Farsça.

İb-i Bibi

• El Evamirul Alaiyye Fil Umuril Alaiyye (Selçukname)
• Dili Farsçadır.
• Bu eser Konya’ya gelen bağdat valisi Cuveyni’nin Türkemen isyanlarının nedenlerini ve bu karmaşık coğrafyanın nasıl yönetilebileceğini istemesi üzerine yazılır.
• Osmanlı’nın kuruluş döneminde Anadolu’daki toplumsal hayat hakkında bilgi verir.

3. İbn-i Battuta’nın seyahatnamesi

Anadolu’da bulunan beyliklerin siyasi, ekonomik, dini ve coğrafi yapıları hakkında bilgi verir.

Orhan bey döneminde Anadolu’yu ziyaret etmiş.

Aziz Bin Erdeşir-i Estarabadi’nin Bezm’ü Rezm’i

• Farsça kaleme alınmıştır.
• Kadı Burhaneddin’inin tarihçisi

Nigdeli kadı Ahmet

Nizameddin Şamil, Zafemame

Slav Kaynakları

Stefon Lazeroviç hatıralarını anlatan kitap Osmanlı fetret devrini hakkında bilgi verir.

Venedik Kaynaklar

Osmanlı dışlında tutulup  Osmanlıyı anlatan kaynaklardır.

Osmanlı’nın büyümesine paralel olarak önemli bilgiler verir.

Venedik arşivlerinde Osmanlı hakkındaki kaynaklar daha çok diplomatik bilgiler verir.

Hatıralar ve Yabancı Seyahatnameler